Για την Λίμνη και τον δημόσιο χώρο
του Μανώλη Μενεγάκη – Δημάρχου Αγίου Νικολάου
Μη προσεγμένο τα τελευταία αρκετά χρόνια κι ωστόσο το πιο σημαίνον σημείο της πόλης του Αγίου Νικολάου είναι η Λίμνη του (Λίμνη Βουλισμένη). Αν κάτι χαρακτηρίζει την εικόνα της πέρα από το φυσικό τοπίο είναι η εμβληματική παρέμβαση από τον σημαντικό συντοπίτη σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο στην αρχή της δεκαετίας του ’60 – επί δημοτικής αρχής Ρούσου Καπετανάκη, με την οποία ανεγέρθηκε η παλιά τουριστική αστυνομία, η κρήνη, οι πέτρινες διαμορφώσεις, το εκκλησάκι στην απόληξη του τούνελ και η σκάλα.
Το κομμάτι αυτό της τότε παρέμβασης στέκει ασυμπλήρωτο θα έλεγες, ανένταχτο στο τρέχον ύφος δόμησης και την αισθητική της τουριστικής ανάπτυξης – που τι παράδοξο αλήθεια … αυτή η ίδια κατά ένα μέρος προκάλεσε και ενίσχυσε. Και ο λόγος είναι όπως φαίνεται ένας. Πρόκειται κυρίως για μια καλλιτεχνική παρέμβαση. Είναι ένα έργο που χαρακτηρίζεται από την αναζήτηση του νοήματος της παράδοσης, της Ελληνικότητας, με τον τρόπο που την επιδίωξε η γενιά του ’30 – άνθρωποι προγενέστεροι από τον Κούνδουρο – με πινελιές από στοιχεία ναΐφ και τοπικής αρχιτεκτονικής με βυζαντινές αναφορές, μια παιδική ζωγραφιά του Θεόφιλου ή μια ονειρική όψη του γενέθλιου τόπου του καλλιτέχνη. Αυτό είναι που τέρπει και συγκινεί το μάτι και την ψυχή του επισκέπτη και του περίοικου, όσο κι αν δεν βρίσκει λόγια να το εκφράσει. Αυτό κάνουν άλλωστε οι καλλιτέχνες, βρίσκουν λόγια, ιδιώματα, τρόπους για να εκφράσουμε αυτά που δεν μπορούμε αλλιώς.
Η τότε παρέμβαση ήταν τόσο χαρακτηριστική και ενσωματώθηκε στον χώρο σαν να υπήρχε πάντα εκεί η κρήνη, τα τμήματα των κιόνων, το σπιτάκι της κάποτε τουριστικής αστυνομίας και το εκκλησάκι. Ένας σημαίνων πνευματικός άνθρωπος του τόπου μας είπε χαρακτηριστικά ότι ως παιδί είχε την εντύπωση ότι αυτό ήταν το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου και όχι ο μικρός βυζαντινός ναός στο Καθολικό. Οι μετέπειτα αναντίστοιχες – παρά τις καλές προθέσεις – και άλλοτε φλύαρες παρεμβάσεις που έγιναν στην Λίμνη τελικά δεν μπόρεσαν να σταθούν. Δεν μιλούσαν την ίδια γλώσσα με την αρχική παρέμβαση.
Σήμερα ο άλλοτε ανοιχτός στο βλέμμα χώρος, έχει καταληφθεί σε κάποιες περιπτώσεις από κατασκευές εκτός κλίμακας, από ένα κώδικα συμπεριφοράς μη αποδεκτό και μια αισθητική που δεν ταιριάζει με τον τόπο. Ο χώρος περιξ της λίμνης χαρακτηρίζεται ως αυτός της «μαζικότητας της πελατείας» και όχι αυτό που ήθελε το αρχικό όραμα. Ο δημόσιος ελεύθερος χώρος σήμερα είναι στενός και περιορισμένος.
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν πρέπει κανείς να διευρύνει την καλλιτεχνική λογική της παρέμβασης που διέπεται από μια απλότητα, από μια αφαιρετική λογική ή να την αγνοήσει και να αναπτύξει τον υπόλοιπο δημόσιο χώρο με τον τρόπο που αυτός αναπτύσσεται ως τώρα με την τεχνική της πέργκολας, των εγκιβωτισμένων παρεμβάσεων, των επιγραφών από νέον κλπ; Κατά τη γνώμη μου όχι.
Ως νέα δημοτική αρχή στόχος μας είναι να κινηθούμε στο πνεύμα της παρέμβασης που έγινε τότε. Με μια προσέγγιση απλότητας. Ο ανασχεδιασμός του χώρου επιβάλλεται. Ανακατανομή δίκαιη του ελεύθερου χώρου στον οποίο έχουν δικαίωμα όλοι, όχι μόνο οι επαγγελματίες. Με έναν εξορθολογισμό στον δημόσιο χώρο που παραχωρεί το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο για την ανάπτυξη των τραπεζοκαθισμάτων των καταστημάτων πέριξ της λίμνης. Με μια ειδική αρχιτεκτονική μελέτη και ένα κανονιστικό πλαίσιο που θα εκπονήσει ή αναθέσει η υπηρεσία του δήμου, η οποία θα καθορίζει και θα οριοθετεί από την αρχή νόμιμα και με σαφήνεια επί χάρτου και επί του εδάφους όλους τους χώρους γύρω από την Λίμνη που θα παραχωρούνται για επαγγελματική εκμετάλλευση και θα θέτει τους όρους που θα διασφαλίζουν την απλότητα, την αισθητική, την ασφάλεια και την προσβασιμότητα σε πεζούς, παιδιά, νέους, ηλικιωμένους και ΑΜΕΑ. Δηλαδή με ένα κτηματολόγιο κοινοχρήστων χώρων προς παραχώρηση για να υπάρχει επαρκής ελεύθερος χώρος για τους πολίτες και τους επισκέπτες και να πάψουν διαφωνίες και προβλήματα μεταξύ των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στον χώρο αλλά και μεταξύ των πολιτών. Η μελέτη αυτή θα γνωστοποιηθεί προς το τέλος της φετινής σεζόν για την έκφραση γνώμης από τα συλλογικά όργανα του Δήμου, αφού γίνει διαβούλευση με τους πολίτες και τους επαγγελματίες και με στόχο να εφαρμοστεί πριν την νέα σεζόν, ούτως ώστε και οι ενδιαφερόμενοι επαγγελματίες να είναι εγκαίρως προετοιμασμένοι για τις όποιες αλλαγές θα χρειαστούν. Η λογική αυτή θα επεκταθεί και σε όλη την χερσαία ζώνη λιμένα του Αγίου Νικολάου, δηλαδή εκτός από την Λίμνη και στην περιοχή της γέφυρας, στην Κιτροπλατεία, στους παραλιακούς δρόμους – Ακτές Στυλιανού Κουνδούρου, π” Ν. Παγκάλου, Ιωσήφ Κουνδούρου, Νεάρχου και περιοχή Άμμου, αφού σε λίγους μήνες θα εκπνεύσει και η τελευταία παράταση που δόθηκε νομοθετικά για τις αυθαίρετες κατασκευές σε αυτή και έχουμε μπει ήδη από φέτος με ενέργειές μας στην διαδικασία εκπόνησης του Προγράμματος Έργων Ανάπτυξης του Λιμένα (ΠΕΑΛ) – του μάστερ πλαν – σε όλη την χερσαία ζώνη λιμένα Αγίου Νικολάου στο οποίο θα ενσωματωθούν οι προβλέψεις αυτές και όσα έργα απαιτηθούν, όπως απαιτείται από τον νόμο.
Με τον παραπάνω σχεδιασμό, οι όποιες παρεμβάσεις θα είναι πιο ανάλαφρες, όπου χρειαστεί θα φυτευτούν δέντρα που θα προσφέρουν σκίαση και δροσιά, και ιδιαίτερα για την Λίμνη – το τούνελ στο εκκλησάκι θα μπορεί να οργανωθεί σε χώρο έκθεσης έργων, το σπιτάκι της πρώην τουριστικής αστυνομίας θα μπορεί να γίνει χώρος εκτέλεσης πολιτικών γάμων και έκθεση ιστορίας της πόλης, αφού υποστηλωθεί η οροφή του κάτω από το πλατύσκαλο της οδού Ομήρου, θα μπορεί να κατασκευαστεί πλωτός διάδρομος κάτω από τον γκρεμό και να δημιουργηθούν μικρά κλιμακωτά περάσματα στα πρανή, καθώς και στηρίξεις σε διάφορα σημεία που έχουν υποστεί διάβρωση και επισκευές στα πλακόστρωτα ή όπου αλλού χρειάζεται και να μελετηθεί αρχιτεκτονικά ο φωτισμός.
Όλοι θα βγουν κερδισμένοι. Θα αυξηθεί αισθητικά η αξία του δημοσίου χώρου και όλης της περιοχής, θα επανενεργοποιηθεί αυτό που πυροδότησε κάποτε την ανάπτυξη του τόπου, και θα ενισχύσει την πόλη οικονομικά, αλλά το κυριότερο θα δράσει ενισχυτικά στην επικοινωνία μεταξύ μας, αφού ο δημόσιος χώρος συνεύρεσης θα έχει αναβαθμιστεί και θα αποτελεί ένα πόλο έλξης με ψυχωφελή χαρακτηριστικά.
